I admit that it is already an outdated subject, that it's "vorbei" but the fate of Palast der Republik, DDR and the history behind segregated Germany and the recent unification have been haunting me again, recently. On a lucky coincidence I laid my hands on "Stasiland" for £3 and revived some Stasi insight I was faced with in my first-ever visit in 2005. Here's a video I came across today.
If you don't mind the funny accent and want to see how this building meant for some as something more than a symbol of bad memories, give it a shot. It tells about the process including the decision given by the German parliament (2003) to bring down the building, and what it is going to be replaced with.
I know there has been bunch out there dealing with Palast der Republik discussions over the last years, so if anyone's to throw in links/contacts about, you're more than welcome. In the meanwhile, I saw "das Leben der Anderen" for the 2nd time over the weekend, maybe it's time I try writing something in English after my lengthy review of it last year.
Monday, June 30, 2008
Tuesday, June 24, 2008
A kebab 'diferente'
London can revitalise you instantly, as well as it can suck the life out of you. I have been sitting in the kitchen of my house, at the same spot for the last 3 days. I had only gone out twice to buy some 'double cream' stuff although I wished for a yoghurt, from the shop at the corner of my street. So, I have decided to walk into Kentish Town, the neighbouring centre to find some decent Doner Kebap and have a change of air. A small walk has actually brought back some meaning of life to my recenty miserable, hard-working being.
I walked down Kentish Town Road, withdrew some money and looked around for a decent restaurant. Either have I missed the Turkish "Villa" Restaurant or they were being replaced by another one. I did not really like the Lebanese ones I've passed by neither as they seemed to be a bit more expensive as well. I made my way to the Regent's Canal by Camden Lock, and walked along it to reach Camden Town, a short 10-12 minute walk from where I live.
By that point I had already decided to go to Marathon Restaurant, a Turkish kebab-shop run by 6-7 fellow Sivas men, near Chalk Farm, just a few minutes northwest of Camden Town. From the outside it is a very ordinary kebab shop. Indeed, when you go inside, there is still nothing extraordinary as you are introduced to a shallow corridor with 4 tables on your right side, and the counter, the kebab stove, and the regular Turkish kebab-collar workers on your left side. What makes this place unique is the room that is hidden in a dim-light across an arch where the corridor and the eating place ends. This room, covered by bricked walls is a venue for live music every weekend after 12 PM. And above all, this treat is free, unlike many other things around Camden. The quality of the acts appearing vary from a on-the-spot drunkard ending up with a guitar in his hand -- to a locally respected band. So, if you haven't had enough for the night, or just stopping by to grab a late-night Doner Kebab, it is a fabulous free treat to go with your garlic and chilli sauce.
This I knew before as well. Today, I just went there around 7 PM to grab a late lunch, early dinner. The place was filled with Tarkan music, one of his albums that had summer hits all over it (Kuzu Kuzu, Hup, etc...) that must have come out around 6-7 years ago. It instantly filled me with summer mood, thanks to the decent weather we're enjoying in London as well. There I was, enjoying my big meal with some Sivas men, talking about the Turkish football team, overhearing Tarkan. As I grabbed the last bite of my Pita (Pide), I noticed something new. I knew the shop was selling beer (and I had some to accompany my meals before), but never realised that they had a variety of drinks such as Bailey's or gin. It is not very rare but it instantly flashed a memory with the help of dancy Tarkan tunes.....
---- little pause here as we're about to flashback----
.... We walked outside the "Platz der Luftbrücke" U-bahn station. It was a cold evening and I had one thing on my mind at the momen: "We have to get drunk and warm before we go in". As a rare occasion we were on time, actually much earlier than the concert time. It did not take us too long to get our bearings and figure out which way we had to go to reach the place. After all, the other side of the road belonged to a huge airport that was primarily used for the service of military aviation. After having figured out we had slim chances of finding some good deal for alcohol around the concert hall, we walked back to the main square, Pltaz der Luftbrücke thanks to my persistence. She said she did not want to drink before the concert and that we would get some beer inside anyways. Moreover, she was, from time to time, unhappy with me drinking as well although I rarely get wasted drunk to lose my sense of being. My persistence won over the chilly weather.
I looked around and spotted a corner shop across the square, either on Dudenstraße or Manfred-von-Richtofen Straße (and here I am obviously making use of Google Maps). As we approached the shop, a very familiar look shone up on our faces via the dim red lights coming behind the half-drawn curtains of the shop with an old and broken white sign outside of it that read a word that we would recognise easily. However, without even paying attention to that detail, I noticed the liquor and Tequila bottles over the counter and over a guy who looked more like a hairdresser with a properly religious tone. For our amazement, the shop was in deed Turkish, selling Turkish beer among many other spirits, but we were not most welcome as two youngsters going in there on a late Sunday evening asking only for some quick shots, and not even for some Doner Kebab.
I could convince her to have her share of Tequila shot as well, and we quickly walked away with another beer under my arm. We were getting warm, as I had reckoned, thanks to the Tequila rush to our blood and I was happy enough to have won the case that benefited us both. Some other beer (for me) and shandy (or Radler in that context, for her) followed a night that was accompanied by a very good Gotan Project concert and fun dancing...
Tarkan tunes in a Turkish kebab shop-cum-music venue in colourful Camden instantly reminded me of that corner Turkish shop in south Berlin, which was a mixture of a miserable Sunday evening local in a Bukowskian way that served as a great 'fuel station' on our way. This is precisely how London offers one with instant up's and down's and can revitalise a sleeping soul. I made my way back home from a variety of different streets, not only because I don't like walking the same way back, but also around Camden Town and Kentish Town are beautiful streets with some nice hidden churches, run-down historical baths, train stations and local pubs. I felt like sharing this with my environment as well as with the contributors to the story, but then again thought I would write it down as usual. As has been the case recently with me and a bunch of friends in a funny and stupid fashion of 'rhyming' the following might have crossed my mind:
You got no one to talk?
You feel like there is a clog?
Just go, scribble it down your blog
and get rid of the misty fog.
I walked down Kentish Town Road, withdrew some money and looked around for a decent restaurant. Either have I missed the Turkish "Villa" Restaurant or they were being replaced by another one. I did not really like the Lebanese ones I've passed by neither as they seemed to be a bit more expensive as well. I made my way to the Regent's Canal by Camden Lock, and walked along it to reach Camden Town, a short 10-12 minute walk from where I live.
By that point I had already decided to go to Marathon Restaurant, a Turkish kebab-shop run by 6-7 fellow Sivas men, near Chalk Farm, just a few minutes northwest of Camden Town. From the outside it is a very ordinary kebab shop. Indeed, when you go inside, there is still nothing extraordinary as you are introduced to a shallow corridor with 4 tables on your right side, and the counter, the kebab stove, and the regular Turkish kebab-collar workers on your left side. What makes this place unique is the room that is hidden in a dim-light across an arch where the corridor and the eating place ends. This room, covered by bricked walls is a venue for live music every weekend after 12 PM. And above all, this treat is free, unlike many other things around Camden. The quality of the acts appearing vary from a on-the-spot drunkard ending up with a guitar in his hand -- to a locally respected band. So, if you haven't had enough for the night, or just stopping by to grab a late-night Doner Kebab, it is a fabulous free treat to go with your garlic and chilli sauce.
This I knew before as well. Today, I just went there around 7 PM to grab a late lunch, early dinner. The place was filled with Tarkan music, one of his albums that had summer hits all over it (Kuzu Kuzu, Hup, etc...) that must have come out around 6-7 years ago. It instantly filled me with summer mood, thanks to the decent weather we're enjoying in London as well. There I was, enjoying my big meal with some Sivas men, talking about the Turkish football team, overhearing Tarkan. As I grabbed the last bite of my Pita (Pide), I noticed something new. I knew the shop was selling beer (and I had some to accompany my meals before), but never realised that they had a variety of drinks such as Bailey's or gin. It is not very rare but it instantly flashed a memory with the help of dancy Tarkan tunes.....
---- little pause here as we're about to flashback----
.... We walked outside the "Platz der Luftbrücke" U-bahn station. It was a cold evening and I had one thing on my mind at the momen: "We have to get drunk and warm before we go in". As a rare occasion we were on time, actually much earlier than the concert time. It did not take us too long to get our bearings and figure out which way we had to go to reach the place. After all, the other side of the road belonged to a huge airport that was primarily used for the service of military aviation. After having figured out we had slim chances of finding some good deal for alcohol around the concert hall, we walked back to the main square, Pltaz der Luftbrücke thanks to my persistence. She said she did not want to drink before the concert and that we would get some beer inside anyways. Moreover, she was, from time to time, unhappy with me drinking as well although I rarely get wasted drunk to lose my sense of being. My persistence won over the chilly weather.
I looked around and spotted a corner shop across the square, either on Dudenstraße or Manfred-von-Richtofen Straße (and here I am obviously making use of Google Maps). As we approached the shop, a very familiar look shone up on our faces via the dim red lights coming behind the half-drawn curtains of the shop with an old and broken white sign outside of it that read a word that we would recognise easily. However, without even paying attention to that detail, I noticed the liquor and Tequila bottles over the counter and over a guy who looked more like a hairdresser with a properly religious tone. For our amazement, the shop was in deed Turkish, selling Turkish beer among many other spirits, but we were not most welcome as two youngsters going in there on a late Sunday evening asking only for some quick shots, and not even for some Doner Kebab.
I could convince her to have her share of Tequila shot as well, and we quickly walked away with another beer under my arm. We were getting warm, as I had reckoned, thanks to the Tequila rush to our blood and I was happy enough to have won the case that benefited us both. Some other beer (for me) and shandy (or Radler in that context, for her) followed a night that was accompanied by a very good Gotan Project concert and fun dancing...
Tarkan tunes in a Turkish kebab shop-cum-music venue in colourful Camden instantly reminded me of that corner Turkish shop in south Berlin, which was a mixture of a miserable Sunday evening local in a Bukowskian way that served as a great 'fuel station' on our way. This is precisely how London offers one with instant up's and down's and can revitalise a sleeping soul. I made my way back home from a variety of different streets, not only because I don't like walking the same way back, but also around Camden Town and Kentish Town are beautiful streets with some nice hidden churches, run-down historical baths, train stations and local pubs. I felt like sharing this with my environment as well as with the contributors to the story, but then again thought I would write it down as usual. As has been the case recently with me and a bunch of friends in a funny and stupid fashion of 'rhyming' the following might have crossed my mind:
You got no one to talk?
You feel like there is a clog?
Just go, scribble it down your blog
and get rid of the misty fog.
Sunday, June 22, 2008
Stasiland
I cannot recall when I developed a certain consciousness and interest in Germany. As far as my German classes in High School (that ran for 3 years) were concerned, I was not much interested in Freiburg being on the border of 3 neighbouring countries, or how I would get around in the country by memorising the traffic signs. University years have introduced many eventful stories that attached me to Germany.
Endless visits to Hamburg made this, what some recall a 'village', city very special for what it's worth with all its diversity. I've seen the World Cup 2006 Final here, stalked one of my favourite film makers (Fatih Akin) and had quite a chat while distracting him from his business meeting, seen the city covered under snow, smelt its spring-fever, heard legendary David Gilmour of Pink Floyd, been in and out of love in this city. I've had peaks of joy and despair, loneliness of a death roll, coldness of extreme grey, as well as heat of passionate love in and for Berlin which still remains as one of my top destinations. Had mitfahr rides across the country, troublesome hitch-hike from Stuttgart to München, 3 single-day visits to Köln, long train rides over Westphalia, a welcoming long weekend in Düsseldorf, driving on its Autobahns, out-of-necessity ride through Göttingen, been a true customer of Germanwings for a period, met dozens of Germans here and there across Europe, longed for Leipzig and Dresden.
Wim Wenders (der Himmel über Berlin, Alice in den Städten), Olivier Hirschbiegel (das Experiment, der Untergang) all helped enhance a deeper visual insight to what this troubled land incorporated. The troubles had been injected into my blood long ago in Istanbul when I saw The Believer. I have set out once to live my own Im Juli riding trains and hitch-hiking my way from Denmark through Germany, all the way to Istanbul not so long ago. On and off interest in architecture and especially Bauhaus, history courses I took relating to inter-war and Nazi regime eras meant I was already deeply affiliated with this country even before I knew it. And now, since my last visit to Berlin in February 2007, my prolonged return to the land of 'wurst' came recently with literature. Not only that I have decided grab another Hesse book (who had major impact on me especially with Demian and Steppenwolf) only to realise that I might have out-matured (pretty bold statement!) parts of what he has to offer; I have come across another one, from the other side of the wall that brought back memories intertwined with imagination: a book called Stasiland.
Australian lawyer and radio/television producer Anna Funder cleverly tells of the stories behind the Wall she has heard from witnesses during her visits to what was formerly East Germany in the mid-1990's. She was working in Potsdam in 1997 at the Australia Centre and paid visits to Leipzig, Dresden and Berlin to reveal secrets braided by a population with a cliché remark "more spies than spied ones", as to remind the Turkish readers of the Second Constitutional Era of the Ottoman Empire under the monarchy of Abdulhamid II. The first few chapters of Stasiland constructs the background of the author, her affiliation with the German language and curios follow-up on some stories to track down ex-"victims" of the Stasi (Ministiry of State Security; Ministerium für Staatssicherheit). Mainly due to German officials shying away from facing the "embarassment" of the existence of the Stasi, a theory suggested as one of the motivations to bring down the building of the former headquarters of DDR in Berlin, Funder finds few support in going through the sensitive cases of the Iron Curtain era. This is exemplified in a story of the opening chapters by Miriam Weber who struggles to arrange a funeral for her husband who was sensationally revealed 'dead' in prison. Weber fights her way around to find out the real cause behind her husband's death but her efforts end in disappointment. A run-away herself, who tried to cross the Berlin Wall on the New Year's Eve in 1968, Weber is one of the characters in Funder books that give us a hint of some of the dark sides of the Stasi.
As written in an earlier blog, I had come to know about Stasi in my first visit to Berlin in 2005, when some guy was putting up banners on a cardboard cursing Stasi and trying to create roots between the then's Chancellor Gerhard Schröder who was running for the elections, heading his part, the SPD. Now, whether the strongest and the most traditional Social Democrats of Europe had strong ties with the Stasi of the East is another argument, however amount of stories that will be uncovered from the pre-unification of Germany is something I am keeping a close eye on. Just over a year ago, Florian Henkel von Donnersmarck rightfully claimed an Oscar prize with das Leben der Anderen that had a very cool approach to a highly contested issue: censorship in East Germany, and Stasi's role in spying individuals' attempts to overcome the obstacles against 'reach for freedom of expression'. Now, I am a big sceptic of movies and literature that try to dagger a knife into the hearts of ex-communist regimes by ditching about what went wrong in East Germany, or the Soviet Bloc. After all I had found das Leben der Anderen to be much more cleverly done by, say, Goodbye Lenin and my initial impressions of Stasiland are along the same witty lines of Donnersmarck's work. Suffice to say, it is a recommended reading to get some grasp of what was laid hidden behind the Wall.
"Pinch of salt" edit: As I read on, I come across passages where the criticism against some bad aspects of Stasi are, on wider, directed against ideologies in what seems to be a vaguely mix-up's of (non-Marxist) Communism and "non-democratic" (as claimed by Funder) State Secret Agencies. Nevertheless, the narrative is very appealing. So don't forget to take your pinch of salt for what it's worth.
a midsummer night's dream
Following is a recipe on how to spend most of 'longest day of the year (summer solstice)' in bed. Although this day does not necessarily mark the traditional 'midsummer festivities' (celebrated usually on June 24, or some other days of the week following June 21), my experience of June 21 this year was one of a 'waste of sunlight'. Here is a formula for a universal application of my experience, and I apologise if it sounds like a spoilt-kid's adventure but, I thought I'd share the fun, and I'm just trying to be 'ernesto' (as my true name also signifies). So here it is;
Ingredients: 1 June 21st (in the Northern hemisphere), 2 anti-migraine pills, 4 shots of B52, 4 pints + 4 bottles of beer, some illegal substance, 1 Turkish National Football team and a bunch of friends.
Recipe:
- On the night before June 21, a significant game (e.g.. a quarter final) of the Turkish Football team in an important tournament (e.g.. Euro 2008) is watched among a bunch of friends.
- As the Entropy of the environment increases (and all my engineer friends can bash me with my scientifically incorrect definitions), 4 pints of beer make their way down the throat.
- As the game closes, further drinking and dancing accompanies restless wandering around the city, getting shots of B52 here and there before heading for a final destination spontaneously decided on as making the way back home.
- As the owners of a bar in the neighbourhood closes for the night, they treat you with a few bottles of beer and some smoking material as one of them introduces his Greek-Armenian-Cypriot background (and there, you wouldn't want to turn his generous offers down as a Turk, would you?)
- Getting home safely on the bike, crashing into a bike that parked where you usually chain your bike, fall off the bike, doze off for half an hour on the side of the car on the pavement, wake up and make it to the bed.
Next morning (June 21):
- Waking up next morning, you find yourself under ice-cold shower remembering once how it helped to swim the next morning in the cold sea after a night of heavy drinking.
- Swallow 2 anti-migraine pills that can knock an elephant down for the whole day.
- Wake up around 18:00 the same evening, head down to the city to watch a Holland-Russia game, take it easy with 2 pints of shandy's instead and say farewell to a yet another June 21.
Prepare with utmost respect, and enjoy. Serve chilled.
Ingredients: 1 June 21st (in the Northern hemisphere), 2 anti-migraine pills, 4 shots of B52, 4 pints + 4 bottles of beer, some illegal substance, 1 Turkish National Football team and a bunch of friends.
Recipe:
- On the night before June 21, a significant game (e.g.. a quarter final) of the Turkish Football team in an important tournament (e.g.. Euro 2008) is watched among a bunch of friends.
- As the Entropy of the environment increases (and all my engineer friends can bash me with my scientifically incorrect definitions), 4 pints of beer make their way down the throat.
- As the game closes, further drinking and dancing accompanies restless wandering around the city, getting shots of B52 here and there before heading for a final destination spontaneously decided on as making the way back home.
- As the owners of a bar in the neighbourhood closes for the night, they treat you with a few bottles of beer and some smoking material as one of them introduces his Greek-Armenian-Cypriot background (and there, you wouldn't want to turn his generous offers down as a Turk, would you?)
- Getting home safely on the bike, crashing into a bike that parked where you usually chain your bike, fall off the bike, doze off for half an hour on the side of the car on the pavement, wake up and make it to the bed.
Next morning (June 21):
- Waking up next morning, you find yourself under ice-cold shower remembering once how it helped to swim the next morning in the cold sea after a night of heavy drinking.
- Swallow 2 anti-migraine pills that can knock an elephant down for the whole day.
- Wake up around 18:00 the same evening, head down to the city to watch a Holland-Russia game, take it easy with 2 pints of shandy's instead and say farewell to a yet another June 21.
Prepare with utmost respect, and enjoy. Serve chilled.
Thursday, June 19, 2008
blood-red excitement, green and settled loneliness
As I stood still on my bike, time had frozen for a brief moment, one of those moments that you feel like a decade has gone by, at the red light on a 3-way junction. The gray clouds barely moved as a man with a gray coat hesitated for a brief moment to cross the street. 2nd floor of the "Med Kitchen" behind the semi-transparent windows were revealing the preparations for the evening's meals. The chef looked out into the traffic that had stopped simultaneously, saw the dying sun's late lights reflecting over the bricked exteriors of the houses across, wiped the sweat off of his forehead. The drums started to kick in as the fiddlestick gently helped the guitar into weeping. As my ears filled with the sound of ice-cold Icelandic melancholia, I remembered the elongated shadows moving harmoniously on the stretched fabric of a tent on a fine summer's evening a few years back. As London did not seem to let time slip by, all of this had taken place in a matter of few seconds. As the lights turned green, the track skipped a D note (color green), new melodies followed as I passed by Angel station, turned left and rolled my bike down the City Road into Bethnal Green, to attend a series of presentations and an exhibition.
E.'s note, left on my desk, came to my attention as I woke up this morning, indicating that he had left timely to catch his plane back to Istanbul. His arrival initially coincided within my brief exam period, but nevertheless it has been a long weekend of festivities stretching into this week and even today. It's just been a week of craze, the peak moment clearly marked by Turkey's comeback against Czech Republic, the second incident of potential heart-attacks for a nation that is unfortunately best at 'leaving it until the last minute'. As I was procrastinating to leave the last bit of my studies for the exam the following morning, rather lonely and the silent studio room of our studies had turned into a nucleus of sheer amazement. The rest of the week followed with more football games, birthday outings in the parks, graduation exhibition shows of arts college student friends, two couches left on their own for our comfort on Brick Lane, and social networking with a bit of a Curry sauce.
I had a weird dream in which I was asking my "mate" Fatih Akin about a girl that my friend O. used to like (which is not even a fact in reality). Another E. warned me stating that it was rude of me asking such an 'important' person, such an irrelevant question. The dream had ended in a awkward hostel with me going for a long sleep with 2 friends and a cousin of mine.
As I woke up from another eventful night with that interesting fream, I just bought some "Greek style yogurt" from the market for breakfast. I recalled our lazy Danish-Greek breakfasts in the 47 degrees of heatwaves last summer in Athens, committing ourselves not to leave the house before it was bearable enough to avoid my Danish candy-friends from melting. I peeled a peach, washed the strawberries and put them altogether with some banana and honey in a cup that filled the kitchen with fresh smell of fruit from far off lands. As a ruthless peeler, half of the actual peach also went into the waste with my efforts. The short presentations given in the "Green & Thrifty" event, a part of the London Sustainability Weeks, also reflected on our contributions to CO2 emissions (or rather wasted energy) with the food waste we are throwing away. As I was fighting my own H2O emissions on another morning after drinking, I thought E.'s presentation was the one that stood out from the rest for the whole green evening.
Some of my Turkish friends are heading back home for some vacations as people from my program wait anxiously for the launch of a book "London: The Outer City" that includes our portfolio works from the second semester. Now that D. is also on the way to far away lands in the East, a strange, yet a composed and settled loneliness glooms over me with the hanging clouds. As 'less is more' on many occasions, departure of the few comes with effects that have stronger effects than imagined.
Some may claim that the best way to get over those who have left is, to leave. Now that the exams are over and that I've got the official stamps to move around, it may as well be a good alternative. The full moon will most probably help the excited nature of the Portuguese with whom I affiliate myself more (longing for Lisboa might have an effect on it), but my heart is with the Germans tonight. I may watch it with R., with whom we strolled around on the exact same street in Hamburg during the 2006 World Cup Final broadcast, 1.5 years before we actually met each other. An extremely appealing line-up on forthcoming Sunday following the longest day of the year with Elbow, The Notwist, Calexico, British Sea Power, Sigur Ros and Radiohead (all on the same day) awaits on a festival land I shied away from traveling to last year around these times. Journeys to far south, hitchhikes or train rides could as well exploit the potential of 'free time' while there's more to work for for upcoming Thesis meetings and the Istanbul research for the part-time work. As my mother once likened my behaviors and extrovertedness to her grandfather, long passed-away from a heart attack at a rather young age, I wait in awe how much excitement there is to come for me in the coming days: be it last-minute goals against the men on the green, or last-minute grasps of endless white papers, all seemed too distant for that brief moment that had frozen yesterday evening at the red light on the 3-way junction in Angel.
Tuesday, June 10, 2008
R. ve Tesadufler
Belirli bir zihin gelisimini tamamladiktan sonra, Londra'ya dair yakin cevrem icerisinde 1. sahistan duydugum ilk hikayelerin sahibi R. idi. Ben universite 1. siniftayken, R. benim de mezun oldugum lisenin son sinifindaydi. Yasadigim yere yakin bir yerde atolye calismalarina katilir, hep hayalindeki Londra universitelerine basvurmak icin portfolyosunu hazirlardi. O donemler en cok gorustugumuz donemlerdi. Universite 2. sinifa gectigimde, Londra'daki ilk senesini yasiyordu ve bir gun Taksim'de bulusup benim spontan ve israrci kararlarim uzerine motorla Uskudar'a, oradan otobusle Beylerbeyi'ne daha sonra da Cengelkoy uzerinden yuruyerek Kandilli'ye gidip tekrar Taksim'e dondugumuz serin kis aksaminda bana Londra ile ilgili ilk izlenimlerini anlatmisti. "Nehir kenarinda guzel bir sinema var, bagimsiz yapimlari ve eski kusak filmleri de gosteriyorlar" dediginde, Avrupa'da hakkinda en az sey bildigim baskentlerden biri olan sehrin nehrini (Thames'i) hep kocaman dalgalari kiyiya vuran ve sehrin ya kuzey ya da guney ucunda yer aldigi icin sehri ikiye bolebilecegini hayal etmedigim ucsuz bucaksiz bir sey sanardim. Aslinda Thames bircok Avrupa sehri nehirlerinden buyuk ama ta ki bu sene Der Himmel uber Berlin filmini seyredip baska bir kitada yasayan bambaska bir R.'yi andigim gune kadar bahsi gecen BFI Southbank sinemasinin karanlik kis aksamlarinda nehir kenarinda yasattigi deneyimi dogru kurgulayamamisim. Bunda Bogaz'in ve hala o donemde hayatimda en buyuk etkileri olan Istanbul'un payi buyuktu sanirim.
Lisedeyken ara sira bulusup sinemaya gittigimiz ve benzer filmlerden zevk aldigimiz R. ile Universite'nin geri kalani boyunca iletisimimiz zayifladi. Gecen yaz benim Londra'ya gitme durumumun belli oldugu donemlerde tesadufen rastlastigimizda 2 yil sonra ilk defa goruyorduk birbirimizi. Londra'ya geldikten 2 ay sonra da tekrar gorusmeye basladik. Bu donem boyunca Londra'ya Istanbul'dan once geldigini haber ettigi birkac filmi seyretmis, sehir hakkinda (hala bircok sehir kadar olmasa da) biraz daha fazla bilgi edinmis, zor bir karar olmasina ragmen buraya gelme kararini vermistim. BFI Southbank de dahil olmak uzere birkac kez sinemaya da gittik kendisiyle. Ama bu gece ve bundan yaklasik 2 ay once katildigimi 2 etkinlik vardi ki, ortak bir yonleri bakimindan epey komik bir tesadufun parcalarilar.
Nisan ayinin ortasinda, ay sonuna olan 4 yazi ve 1 portfolyo calismasini hazirlamaya calisirken, bir cuma aksami gec saatte telefon etti. "Stoke Newington'da pazar aksami deneysel bir video gosterimi var. Sanirim bir studyoda bir yandan video oynatirken, bir yandan da onun teatral performansini yapacaklar" dedi. £5 giris ucreti olan boylesine ilginc icerikli bir olayi kacirmak istemedim. Kuzeydogu Londra (Hackney), Kurt ve Turk nufusu, mangalci ve kebap restoranlari ile meshur bir bolge. R., erkek arkadasi M. ve ben saat 19.30'da bulusup yemek yedik. M. baska arkadaslariyla civardaki bir konsere giderken biz de R. ile saat 20.00'de 'performanslarimizi' izlemeye, Turk birinin islettigi ve Efes Pilsen biralar sattigi, eski bir depodan donusturulmus havasi olan ve gaz borulari binanin icinde kirmizi boyalariyla guzel tugla duvarlara eslik eden mekana gittik.
Ilk is, karsilikli iki 35 mm. kameraya daha once kaydettikleri ve icerigi sadece renklerden olusan tek bir filmi ortasindan alip makinalarina saran iki gencin isiydi. Film makaralarda karsilikli olarak gerildikce iki gostericinin arasindaki masadaki plastik bardaklari deviriyor, karanlik odadaki sessizlige orkestra eden film sarma sesine usulca eslik eden bardaklarin dusme sesi duyulurken, filme cekilmis olan 'renkler' bardaklarin uzerine yansiyordu. Fena bir fikir degildi.
Ikinci iste de bir adam once canli olarak, bir masanin uzerindeki birkac esya'yi 35 mm. filme kaydetti. Daha sonra filmi cikararak saklama kutusunun icini suyla doldurduktan sonra, kutunun icinde salladi. Artik suyu bosalttiktan sonra filmi projektore koyup 'hafif islanmis efektli' filmi bize seyrettirdi. Ucuncu is iki gencin Fransizca bir dublaj uzerine kaydettigi gorsellerden olusuyordu.
Son calisma ise gercekten evelere senlikti! Ne yaptigindan kendi de emin olmayan bir adam seyircilerden birinin yardimiyla kocaman bir bez ekrani once dijital film kamerasina ve sonra da odanin ortasinda duran bir makara'ya bagladi. Daha sonra baska birinin lazer isigi tuttugu bir dikis makinasinda 'lazer isigini dikerek' bunu kameraya ceken (ve bu arada kameraya cektiklerini dijital teknoloji sayesinde canli olarak yayinlayan) adam en sonunda ise 4 kova donmus bezelyeyi seyircilerin uzerine atmaya baslayip "son hazirladigim gosteriyi unuttum, hadi siz de bana bezelye atin" diyerek seyircileri bu interaktif ve uzerinde epey dusunulmus gosteriye katti. Gercekten de muhtemelen mahaleninin yerlisi, ve bu delinin arkadasi olan bir kadin da izleyiciden izleyiciye dogru ziplayarak elindeki bezelyeleri dagitiyor ve insanlari bezelye savasina davet ediyordu. Gecenin sonunda R. ye "gercekten adamla konusmak istiyorum, sormak istiyorum" dedim ama onun yerine mekanin ust (yani giris kati, cunku biz bodrumdaydik) katinda muhtemelen ilk defa gosteri yaptigi icin heyecanli olan ama cok guzel 1950'ler Amerika suburbia sarkilari soyleyen kadini dinledik. Aklimda heba olan bezelyeler ve bu tur sacmalamalari icin hukumetten katki payi alan sanat topluluklari vardi.
--------------------
Yaklasik son 3 haftadir gorusmedigim R. bu aksam icin beni Old Street'e cagirdi. Gene liseden arkadasi olan S. de onu ziyarete gelmisti. Cok tatli biri olan S. yi de uzun bir aradan sonra gormek benim icin de hos olacakti hem. Bu sefer R.'nin bir arkadasi, kendi yarattigi 'Wakki' ismini verdigi aletlerle muzik yapacakti. Wakki, Nintendo Wii konsollarinin koltuk altinda (bizim memleketimizde baska turlu sesler cikarmak icin yapildigi gibi) ses cikarma numarasiyla olusan hareketlere goren sesler (ve sansli veya yetenekliseniz melodiler) ureten bir alet. "Wacky" bir alet yani bu 'Wakki'. Malesef Mother's Bar'daki organiazsyon sorunu ve bu gece beklenmedik derecede ve beklenmedik bir kitle olarak orada bulunan insanlarin varligi yuzunden arkadas "Wacky" deneyimini gerceklestirmedi. Daha da uzucu olan ise, etkinligi anlattigi SMS mesajinda 'bizlerin de bu deneyime katilma sansimiz' oldugunu soylemesi ve bizim bunu kacirmamis olmamizdi. Ama, Mother's Bar'da bu gece sahit oldugumuz baska bir etkinlik vardi ki, Stoke Newington'daki bezelye savasini neredeyse aratmadi.
Mekana tam girdigimizde baska bir grup konserini bitirmis amplilerini ve gitarlarini topluyorlardi. Bu sirada basinda aliminyum folyodan bir sapka olan bir genc sahneye cikarken DJ kabinindeki arkadasini gostererek "biz normalde x [bunu duyamadim] kisiyiz ama bu gece sadece 2'miz variz" dedi. Daha sonra arkadasinin Apple bilgisyardan (e tabii) caldigi birkac sarkiya sacmasapan ritmler tutup kendini yerlerden yere atan cocugun ne yapmak istedigini anlamadik. Ama isin daha da sacma yani bir anda cebinden cikardigi alimunyum folyo demetlerinden toparlaklar yapip onlari insanlara atmaya baslamasi ve bu delilige, seyircilerin icinden 5-6 kisinin katildiktan sonra sahnede cilginca dansetmeye baslamalariydi. R. ile birbirimize donup, R.'nin beni getirdigi baska bir 'atmaca' etkinligi uzerine gulumsedik. Sonunda cocuk tam 7 dk. sonra 'konseri'ni bitirdikten sonra, cocugun performansinda danseden grubun megersek yaklasik 55 yaslarinda komik danseden bir yasli adam tarafindan yonetilen baska bir sacma 'koreografi'nin parcasi oldugunu anladik. Benim dansetme gudulerimi bastirmam zor olduysa da zaten para vermeden geldigimiz mekana bir yarim saat daha dayanabildikten sonra ortami terkettik.
Gecenin geri kalaninda havanin da guzelligi sayesinde yakinlarda bulunan Hoxton Square'deki parkta oturup muhabbet ederek gecti. Stoke Newington'daki yagmurlu garip aksamin yerini ilik bir yaz aksaminin cildirmis gencleri almisti. Hackney'de soguk bir pazar aksami ev bakip yalnizlik, bitiklik ve kaybetmislik ruhundan etkilendigim mahalledekileri aklima getirince butun bu 'anlik frenzy'lerin' yapayligi ama kendi sahislarina munhasir sacmaliklarini da dusunmeden edemedim. Bakalim bir dahaki sefere kimlerin ne firlattigi bir etkinlige gidecegiz...
Lisedeyken ara sira bulusup sinemaya gittigimiz ve benzer filmlerden zevk aldigimiz R. ile Universite'nin geri kalani boyunca iletisimimiz zayifladi. Gecen yaz benim Londra'ya gitme durumumun belli oldugu donemlerde tesadufen rastlastigimizda 2 yil sonra ilk defa goruyorduk birbirimizi. Londra'ya geldikten 2 ay sonra da tekrar gorusmeye basladik. Bu donem boyunca Londra'ya Istanbul'dan once geldigini haber ettigi birkac filmi seyretmis, sehir hakkinda (hala bircok sehir kadar olmasa da) biraz daha fazla bilgi edinmis, zor bir karar olmasina ragmen buraya gelme kararini vermistim. BFI Southbank de dahil olmak uzere birkac kez sinemaya da gittik kendisiyle. Ama bu gece ve bundan yaklasik 2 ay once katildigimi 2 etkinlik vardi ki, ortak bir yonleri bakimindan epey komik bir tesadufun parcalarilar.
Nisan ayinin ortasinda, ay sonuna olan 4 yazi ve 1 portfolyo calismasini hazirlamaya calisirken, bir cuma aksami gec saatte telefon etti. "Stoke Newington'da pazar aksami deneysel bir video gosterimi var. Sanirim bir studyoda bir yandan video oynatirken, bir yandan da onun teatral performansini yapacaklar" dedi. £5 giris ucreti olan boylesine ilginc icerikli bir olayi kacirmak istemedim. Kuzeydogu Londra (Hackney), Kurt ve Turk nufusu, mangalci ve kebap restoranlari ile meshur bir bolge. R., erkek arkadasi M. ve ben saat 19.30'da bulusup yemek yedik. M. baska arkadaslariyla civardaki bir konsere giderken biz de R. ile saat 20.00'de 'performanslarimizi' izlemeye, Turk birinin islettigi ve Efes Pilsen biralar sattigi, eski bir depodan donusturulmus havasi olan ve gaz borulari binanin icinde kirmizi boyalariyla guzel tugla duvarlara eslik eden mekana gittik.
Ilk is, karsilikli iki 35 mm. kameraya daha once kaydettikleri ve icerigi sadece renklerden olusan tek bir filmi ortasindan alip makinalarina saran iki gencin isiydi. Film makaralarda karsilikli olarak gerildikce iki gostericinin arasindaki masadaki plastik bardaklari deviriyor, karanlik odadaki sessizlige orkestra eden film sarma sesine usulca eslik eden bardaklarin dusme sesi duyulurken, filme cekilmis olan 'renkler' bardaklarin uzerine yansiyordu. Fena bir fikir degildi.
Ikinci iste de bir adam once canli olarak, bir masanin uzerindeki birkac esya'yi 35 mm. filme kaydetti. Daha sonra filmi cikararak saklama kutusunun icini suyla doldurduktan sonra, kutunun icinde salladi. Artik suyu bosalttiktan sonra filmi projektore koyup 'hafif islanmis efektli' filmi bize seyrettirdi. Ucuncu is iki gencin Fransizca bir dublaj uzerine kaydettigi gorsellerden olusuyordu.
Son calisma ise gercekten evelere senlikti! Ne yaptigindan kendi de emin olmayan bir adam seyircilerden birinin yardimiyla kocaman bir bez ekrani once dijital film kamerasina ve sonra da odanin ortasinda duran bir makara'ya bagladi. Daha sonra baska birinin lazer isigi tuttugu bir dikis makinasinda 'lazer isigini dikerek' bunu kameraya ceken (ve bu arada kameraya cektiklerini dijital teknoloji sayesinde canli olarak yayinlayan) adam en sonunda ise 4 kova donmus bezelyeyi seyircilerin uzerine atmaya baslayip "son hazirladigim gosteriyi unuttum, hadi siz de bana bezelye atin" diyerek seyircileri bu interaktif ve uzerinde epey dusunulmus gosteriye katti. Gercekten de muhtemelen mahaleninin yerlisi, ve bu delinin arkadasi olan bir kadin da izleyiciden izleyiciye dogru ziplayarak elindeki bezelyeleri dagitiyor ve insanlari bezelye savasina davet ediyordu. Gecenin sonunda R. ye "gercekten adamla konusmak istiyorum, sormak istiyorum" dedim ama onun yerine mekanin ust (yani giris kati, cunku biz bodrumdaydik) katinda muhtemelen ilk defa gosteri yaptigi icin heyecanli olan ama cok guzel 1950'ler Amerika suburbia sarkilari soyleyen kadini dinledik. Aklimda heba olan bezelyeler ve bu tur sacmalamalari icin hukumetten katki payi alan sanat topluluklari vardi.
--------------------
Yaklasik son 3 haftadir gorusmedigim R. bu aksam icin beni Old Street'e cagirdi. Gene liseden arkadasi olan S. de onu ziyarete gelmisti. Cok tatli biri olan S. yi de uzun bir aradan sonra gormek benim icin de hos olacakti hem. Bu sefer R.'nin bir arkadasi, kendi yarattigi 'Wakki' ismini verdigi aletlerle muzik yapacakti. Wakki, Nintendo Wii konsollarinin koltuk altinda (bizim memleketimizde baska turlu sesler cikarmak icin yapildigi gibi) ses cikarma numarasiyla olusan hareketlere goren sesler (ve sansli veya yetenekliseniz melodiler) ureten bir alet. "Wacky" bir alet yani bu 'Wakki'. Malesef Mother's Bar'daki organiazsyon sorunu ve bu gece beklenmedik derecede ve beklenmedik bir kitle olarak orada bulunan insanlarin varligi yuzunden arkadas "Wacky" deneyimini gerceklestirmedi. Daha da uzucu olan ise, etkinligi anlattigi SMS mesajinda 'bizlerin de bu deneyime katilma sansimiz' oldugunu soylemesi ve bizim bunu kacirmamis olmamizdi. Ama, Mother's Bar'da bu gece sahit oldugumuz baska bir etkinlik vardi ki, Stoke Newington'daki bezelye savasini neredeyse aratmadi.
Mekana tam girdigimizde baska bir grup konserini bitirmis amplilerini ve gitarlarini topluyorlardi. Bu sirada basinda aliminyum folyodan bir sapka olan bir genc sahneye cikarken DJ kabinindeki arkadasini gostererek "biz normalde x [bunu duyamadim] kisiyiz ama bu gece sadece 2'miz variz" dedi. Daha sonra arkadasinin Apple bilgisyardan (e tabii) caldigi birkac sarkiya sacmasapan ritmler tutup kendini yerlerden yere atan cocugun ne yapmak istedigini anlamadik. Ama isin daha da sacma yani bir anda cebinden cikardigi alimunyum folyo demetlerinden toparlaklar yapip onlari insanlara atmaya baslamasi ve bu delilige, seyircilerin icinden 5-6 kisinin katildiktan sonra sahnede cilginca dansetmeye baslamalariydi. R. ile birbirimize donup, R.'nin beni getirdigi baska bir 'atmaca' etkinligi uzerine gulumsedik. Sonunda cocuk tam 7 dk. sonra 'konseri'ni bitirdikten sonra, cocugun performansinda danseden grubun megersek yaklasik 55 yaslarinda komik danseden bir yasli adam tarafindan yonetilen baska bir sacma 'koreografi'nin parcasi oldugunu anladik. Benim dansetme gudulerimi bastirmam zor olduysa da zaten para vermeden geldigimiz mekana bir yarim saat daha dayanabildikten sonra ortami terkettik.
Gecenin geri kalaninda havanin da guzelligi sayesinde yakinlarda bulunan Hoxton Square'deki parkta oturup muhabbet ederek gecti. Stoke Newington'daki yagmurlu garip aksamin yerini ilik bir yaz aksaminin cildirmis gencleri almisti. Hackney'de soguk bir pazar aksami ev bakip yalnizlik, bitiklik ve kaybetmislik ruhundan etkilendigim mahalledekileri aklima getirince butun bu 'anlik frenzy'lerin' yapayligi ama kendi sahislarina munhasir sacmaliklarini da dusunmeden edemedim. Bakalim bir dahaki sefere kimlerin ne firlattigi bir etkinlige gidecegiz...
Sunday, June 08, 2008
Psycho Buildings, Psycho Times, Psycho People
Cocukluk donemlerimizde hayatimizdan eksik olmayan, ama belki vucdumuzda eksik bulunan bir elementti; demir. 1980'lerin sonlarina dogru Demir Perde indi, duvar yikildi, Sovyetler oyle bir coktu ki, Amerikan hegemonyasi 1990'larda kontrolsuz bir sekilde artarak bugunlere geldi. Margaret Thatcher'in demir yumruklari siyasi arenayi oyle bir guzel dovdu ki, karisinin "Ingiltere'deki tek sosyalist o" dedigi Tony Blair bile 3. Yol'un raylarinda tutamadi Isci Partisi'ni. Cayin vucuttaki demiri erittigi soylenir, cocukluk donemlerimizde 'sizinti' veren Cernobil faciasindan sonraki caylar heralde vucutta biraz kemik biraktiysa da kandaki butun demiri aldi gitti heralde. Stalin'in milyonlara mal olan rejiminde bile ayirmadigi sehri, Khruschev duvarla ayirip, Breznev sivalari cektikten sonra, Gorbachev "oyun bitti, perde iniyor" diyerek sonunu hazirlamisti demir tadinda ve derecesinde Soguk Savas'in. Kucukken Gorbachev'in kafasindaki kocaman lekenin de hep Cernobil yuzunden oldugunu dusunurdum. Her neyse, asil yazmak istedigim seyin demirle fazla bir alakasi yok. Bu dusunceleri aklima sevkeden, bir donemler bana Almanca ogretmeye calisan sevgili Demir Abi, ya da spiral-li demir kubbesinin fotograflarini cekmeye bayildigim Katedral'e ev sahipligi yapan Stockholm sehrine master yapmaya gidecek cicegi burnunda muhendis (to be) arkadasimiz Berk Demir midir bilemiyorum ama asil meramima geceyim buradan.
Londra South Bank Centre, Hayward Gallery'de 25 Agustos'a kadar devam eden cok guzel bir sergi var: Psycho Buildings. Birtakim sanatcinin mimarlik uzerine deneysel calismalarinin sergilendigi, iki kata yayilmis, buyuk hollerde oda boyutlarinda enstalasyonlardan (yerlestirmelerden) olusan eglenceli; koklama, isitme, dokunma gibi duyulara da derinlemesine nufuz eden bir calisma. Sanatcilardan biri (cift) de yakindan tanidigim, gecen sene Istanbul Bienali'nde sahislarina asistanlik yaptigim Japon mimar ikili: Atelier Bow-Wow. Serginin genel dokusu ise yaptigim girizgahin aksi bir karakterde. Cogu yerlestirmeye Gecirgen, esnek, ipekli ve ipeksi materyaller hakimken, sergide sanatcilarin tamamen bireysel deneyimleri ile, kamu alani ve kamuya mal edilebilecek islerin cok guzel bir dengesi var.
Alt kattaki yerlestirmeler Ernesto Neto'nun kontraplak govde uzerine, cift katmanli poliamit yuzeyleri serdigi, gene ust katmandan -tavan seviyesi- sarkan poliamit ceplere cesitli baharatlar koyarak butun odaya kokular yayan 'ev'inyle basliyor. Gecirgen ve seffaf yapisinin yani sira dis mekan-ic mekan ayrimini on plana cikarmaya calistigi betimlenen sanatcinin isi, bulundugu yerden daha genis bir cevreye yaydigi koku ve cok daha uzak diyarlara zihinsel yolculuklar yaptiran uyarici ozellikleri sayesinde sergiye genis bir mekansal perspektifle katilmamizi sagliyordu. Merdivenlerin otesinde bulunan Do Ho Suh'un isi epey bireysel. Sanatcinin Guney Kore'yi terkedip Amerika'ya yerlestigi donemde, Kore mimarisi ile Amerikan yasam tarzinin carpismasindan oturu ortaya cikan kimlik ve gelenek karmasasini yansitiyordu "Fallen Star" isimli enstalasyon. 1/5 olceginde tasarladigi Kore'deki evinin, Amerika'da oturdugu eve carpmasi ve cehpeden iceriye dogru girmesi sonucu evin yikilan duvarlarinin arasindan kendi hayatinin 'kesit'ini yansitiyor "Fallen Star". Do Ho Suh, Uzak Dogu cografyasinda doga ve yasam alanin icice olmasindan oturu, Amerika'ya geldiginde bahce ve binanin ve ev icerisindeki belli basli odalarin kesin duvarlar ve citlerle ayrilmasindan cok etkilenmis. Galerinin 1. katinin dogu cephesindeki son yerlestirme Alman sanatci Michael Beutler'in ismi hala konulmamis eseri. Tuvaletlerden, sokaklardan vb. yerlerden topladigi kagitlari, demir cubuk konstruksiyonlarin etrafina duzensiz ve labirenti andiracak sekilde karisik bir bicimde dizen Beutler, sergiye gelen ziyaretcilerin de katilimiyla eserin tamamlanacagini belirtmis olsa da, sahsim adina yerlestirme'ye nasil bir 'yerlestirme' ya da 'katilim' yapabilecegimi anlayamamistim.
Bow-wow'un "Hayat Tunel"i ("Life Tunnel") 1. katin iki cephesini, binanin merdivenleri ile birlestiren hafif egilimli, ucgen plakalardan olusan metal bir tunel. Momoyo Kaijima'nin yazin 40 derecenin altinda kicimizdan damlayan terler esliginde Cihangir'e oturttugu ucgen taburelerin matematiksel formunu andiran tunel, pratik ve hafif eglenceli bir gecis bolgesin olmasinda da ote, icine giren ziyaretcilerin yaptiklari gurultu ile kendi icinde yarattigi izole deneyim ve 1. katin geri kalanina yayilan gurultu ile de, serginin 'duyulara hitap eden' baska bir yerlestirmesi. Atelier Bow-Wow ayni zamanda sergide bulunan sanatcilar icinde mimarlik mesleginden gelen yegane grup.
Kubali Los Carpinteros'un tek bir saniyede donmus post-afet anini animsatan "Show Room"u duyulara hitaben epey etkileyici ve estetik olarak da carpici ve 'aydinlik' (aydinlik onemli!). IKEA mobilyalari, tuglalari simgeleyen tas bloklar ve naylon materyallerle urettikleri 1/1 olcekli oda izeyicilere 'afetlerin' gundelik hayatin vazgecilmez parcalari olduklarini cagristiriyor. Hemen yandaki odada karanligin icine gomulmus, minnacik ampullerle aydinlatilmis yaklasik 100-150 tane evi topografik niteliklere dikkat edilerek adeta bir dag kasabasi gibi yerlestiren Rachel Whiteread'in huzur dolu calismasi da, "Show Room"la ne kadar buyuk bir zitlik olusturuyor olsa da, esasinda yerlesim bolgelerinden anladigimiz ve acik, ilik bir gece panoramasinda duslemek isteyebilecegimiz, farkli tipolojilerin cocuklugumuzu ya da hayatin baska donemlerinde yasasdigimiz/buyudugumuz evleri andirdigi 'yapilanma'da gercek hayatin bir o vazgecilmez bir unsuru.
Ust kata epey etkilenmis ve dolmus bir sekilde cikip da gene Do Ho Suh'un kocaman bir odayi cevreleyen adeta havada asili kipkirmizi, gene yasam alaninin iki katini simgeleyen odalari baglayan polyester merdivenlerini gorunce gorme duyusu kadar karisik bastirilmis korku, zihin oyunlari, huzur duygulari da ortaya cikiyor. Aytug odanin ortasinda 'sonsuzluga' dogru cikiyormus gibi gornunen merdivenlerin, ars'a dogru yukselen ruhlara olum sonrasi yolculuklarinda eslik eden bir gecit olarak algilarken, ben merdivenlerin yanindaki trabzanlari fark ettigim icin cok daha kapali (neredeyse klostorofobik) ama gecirgen bir ortuyle sarildigi icin, huzur/korku esiginde cirit adan bir ruya hissine kapildim. Farkli bolumlerinin 2003, 2004 ve 2008 yillarinda tamamladigi "Staircase - V" calismasi serginin belki de en sade ama en etkileyici bolumlerinden biriydi. Binanin iki terasindan birine acilan odada bulunan Mike Nelson projesi H.P. Lovecraft anisina bir korku filminin sahnesini andiran bir sahne tasarimi niteliginde bir yerlestirme. Terkedilmis bir evin curuyen ve parcalanan duvarlari, karanlik bir mahzene acilan kapi, davetkar olmayan merdivenler vb.. ogeleriyle huzursuz bir mekan yaratmis Nelson.
Serginin uc acik mekan isi var. Birincisi ufak bir Mogol kulubesini andiran ve icinde 6 adet mimari ile ilgili video calismasinin gosterildigi Tobias Putrih'in 2007 Venedik Bienali icin tasarladigi, Amerikan sinema salonlari atmosferini yaratmaya calisan "Venetian, Atmospheric" isimli mekani. Saat aksam 10'a yaklastigi ve sira da ilerlemeye meyilli olmadigi icin icine girmedigimiz mekan biomorfik tasarimi ve ozel gorsel efektleri ile Putrih'in vermek istedigi etkiye evsahipligi yapiyormus. Arjantinli Tomas Saraceno da icinde 10-15 dakika dinlemeye sans bulabildigimiz, eskiden tenis oynarken kisin antrenman yaptigimiz, acik kortlarin etrafini kapatan (bir zamanlar Robert Kolej'de de icinde futbol oynadigimiz ve mekana ismi veren) 'bubble' tarzi kuresel ama 'bubble'dan farkli olarak disaridan iceriyi ve icindeki ust ve alt katmanlarin birbirini gorebildigi yari-mat malzemeden yapilmis "Obersvatory, Air-Port City"i yaratmis. Eger siraya erken gelebilmis olsaymisiz, ust katmandaki seffaf platformun uzerinde ucuyormus hissini veren bolumde asagida oturanlara bakarak eglenebilecekmisiz. Son olarak da Avusturyali grup Gelitin'in 1960'larin brutal mimarisi ile insa edilmis Soutbank Centre'in terasini havuza cevirdigi ve uzerinde fis-fis kayik yaparak gunu batirip geceyi ettigimiz bolum de 2 saatlik sergi gezimizin bitis noktasiydi.
Guzel bir cuma aksami, yorgun, keyifli ve beslenmis 3 bunyeyi farkli noktalara yolladiktan sonra bu sabah internet'te okudugum bir haberle, aslinda Psycho Buildings'teki herhangi bir tasarimin bile saf beseri psikopatligi yansitmakta ne kadar zorlanacagini dusunurken, yazinin basinda belirtilen kanimda kalmis yegane demir birikintileri de dondu!
Son gunlerde yasanan bir hadise psikopatolojik vakalara farkli bir boyut getirmis: Japonya'da adamin biri, sehrin gobegine kamyonu cekip sokaga inmis, onune geleni bicaklayarak 7 kisiyi oldurmus. Adam aciklamasinda "hayattan bezdim, buraya oldurmek icin geldim" demis. Aman siz siz olun hayatinizdaki psikopatlik derecesini dengede muhafaza edin (acildiktan birkac gun sonra da tuketmeye bakin). Binalar biraz psikopat olabilir belki ama asiri psikopat insanlar sizden uzak kalsin diyor, "Psycho Killer" isimli parcayi armagan ederek yazimi noktaliyorum.
Londra South Bank Centre, Hayward Gallery'de 25 Agustos'a kadar devam eden cok guzel bir sergi var: Psycho Buildings. Birtakim sanatcinin mimarlik uzerine deneysel calismalarinin sergilendigi, iki kata yayilmis, buyuk hollerde oda boyutlarinda enstalasyonlardan (yerlestirmelerden) olusan eglenceli; koklama, isitme, dokunma gibi duyulara da derinlemesine nufuz eden bir calisma. Sanatcilardan biri (cift) de yakindan tanidigim, gecen sene Istanbul Bienali'nde sahislarina asistanlik yaptigim Japon mimar ikili: Atelier Bow-Wow. Serginin genel dokusu ise yaptigim girizgahin aksi bir karakterde. Cogu yerlestirmeye Gecirgen, esnek, ipekli ve ipeksi materyaller hakimken, sergide sanatcilarin tamamen bireysel deneyimleri ile, kamu alani ve kamuya mal edilebilecek islerin cok guzel bir dengesi var.
Alt kattaki yerlestirmeler Ernesto Neto'nun kontraplak govde uzerine, cift katmanli poliamit yuzeyleri serdigi, gene ust katmandan -tavan seviyesi- sarkan poliamit ceplere cesitli baharatlar koyarak butun odaya kokular yayan 'ev'inyle basliyor. Gecirgen ve seffaf yapisinin yani sira dis mekan-ic mekan ayrimini on plana cikarmaya calistigi betimlenen sanatcinin isi, bulundugu yerden daha genis bir cevreye yaydigi koku ve cok daha uzak diyarlara zihinsel yolculuklar yaptiran uyarici ozellikleri sayesinde sergiye genis bir mekansal perspektifle katilmamizi sagliyordu. Merdivenlerin otesinde bulunan Do Ho Suh'un isi epey bireysel. Sanatcinin Guney Kore'yi terkedip Amerika'ya yerlestigi donemde, Kore mimarisi ile Amerikan yasam tarzinin carpismasindan oturu ortaya cikan kimlik ve gelenek karmasasini yansitiyordu "Fallen Star" isimli enstalasyon. 1/5 olceginde tasarladigi Kore'deki evinin, Amerika'da oturdugu eve carpmasi ve cehpeden iceriye dogru girmesi sonucu evin yikilan duvarlarinin arasindan kendi hayatinin 'kesit'ini yansitiyor "Fallen Star". Do Ho Suh, Uzak Dogu cografyasinda doga ve yasam alanin icice olmasindan oturu, Amerika'ya geldiginde bahce ve binanin ve ev icerisindeki belli basli odalarin kesin duvarlar ve citlerle ayrilmasindan cok etkilenmis. Galerinin 1. katinin dogu cephesindeki son yerlestirme Alman sanatci Michael Beutler'in ismi hala konulmamis eseri. Tuvaletlerden, sokaklardan vb. yerlerden topladigi kagitlari, demir cubuk konstruksiyonlarin etrafina duzensiz ve labirenti andiracak sekilde karisik bir bicimde dizen Beutler, sergiye gelen ziyaretcilerin de katilimiyla eserin tamamlanacagini belirtmis olsa da, sahsim adina yerlestirme'ye nasil bir 'yerlestirme' ya da 'katilim' yapabilecegimi anlayamamistim.
Bow-wow'un "Hayat Tunel"i ("Life Tunnel") 1. katin iki cephesini, binanin merdivenleri ile birlestiren hafif egilimli, ucgen plakalardan olusan metal bir tunel. Momoyo Kaijima'nin yazin 40 derecenin altinda kicimizdan damlayan terler esliginde Cihangir'e oturttugu ucgen taburelerin matematiksel formunu andiran tunel, pratik ve hafif eglenceli bir gecis bolgesin olmasinda da ote, icine giren ziyaretcilerin yaptiklari gurultu ile kendi icinde yarattigi izole deneyim ve 1. katin geri kalanina yayilan gurultu ile de, serginin 'duyulara hitap eden' baska bir yerlestirmesi. Atelier Bow-Wow ayni zamanda sergide bulunan sanatcilar icinde mimarlik mesleginden gelen yegane grup.
Kubali Los Carpinteros'un tek bir saniyede donmus post-afet anini animsatan "Show Room"u duyulara hitaben epey etkileyici ve estetik olarak da carpici ve 'aydinlik' (aydinlik onemli!). IKEA mobilyalari, tuglalari simgeleyen tas bloklar ve naylon materyallerle urettikleri 1/1 olcekli oda izeyicilere 'afetlerin' gundelik hayatin vazgecilmez parcalari olduklarini cagristiriyor. Hemen yandaki odada karanligin icine gomulmus, minnacik ampullerle aydinlatilmis yaklasik 100-150 tane evi topografik niteliklere dikkat edilerek adeta bir dag kasabasi gibi yerlestiren Rachel Whiteread'in huzur dolu calismasi da, "Show Room"la ne kadar buyuk bir zitlik olusturuyor olsa da, esasinda yerlesim bolgelerinden anladigimiz ve acik, ilik bir gece panoramasinda duslemek isteyebilecegimiz, farkli tipolojilerin cocuklugumuzu ya da hayatin baska donemlerinde yasasdigimiz/buyudugumuz evleri andirdigi 'yapilanma'da gercek hayatin bir o vazgecilmez bir unsuru.
Ust kata epey etkilenmis ve dolmus bir sekilde cikip da gene Do Ho Suh'un kocaman bir odayi cevreleyen adeta havada asili kipkirmizi, gene yasam alaninin iki katini simgeleyen odalari baglayan polyester merdivenlerini gorunce gorme duyusu kadar karisik bastirilmis korku, zihin oyunlari, huzur duygulari da ortaya cikiyor. Aytug odanin ortasinda 'sonsuzluga' dogru cikiyormus gibi gornunen merdivenlerin, ars'a dogru yukselen ruhlara olum sonrasi yolculuklarinda eslik eden bir gecit olarak algilarken, ben merdivenlerin yanindaki trabzanlari fark ettigim icin cok daha kapali (neredeyse klostorofobik) ama gecirgen bir ortuyle sarildigi icin, huzur/korku esiginde cirit adan bir ruya hissine kapildim. Farkli bolumlerinin 2003, 2004 ve 2008 yillarinda tamamladigi "Staircase - V" calismasi serginin belki de en sade ama en etkileyici bolumlerinden biriydi. Binanin iki terasindan birine acilan odada bulunan Mike Nelson projesi H.P. Lovecraft anisina bir korku filminin sahnesini andiran bir sahne tasarimi niteliginde bir yerlestirme. Terkedilmis bir evin curuyen ve parcalanan duvarlari, karanlik bir mahzene acilan kapi, davetkar olmayan merdivenler vb.. ogeleriyle huzursuz bir mekan yaratmis Nelson.
Serginin uc acik mekan isi var. Birincisi ufak bir Mogol kulubesini andiran ve icinde 6 adet mimari ile ilgili video calismasinin gosterildigi Tobias Putrih'in 2007 Venedik Bienali icin tasarladigi, Amerikan sinema salonlari atmosferini yaratmaya calisan "Venetian, Atmospheric" isimli mekani. Saat aksam 10'a yaklastigi ve sira da ilerlemeye meyilli olmadigi icin icine girmedigimiz mekan biomorfik tasarimi ve ozel gorsel efektleri ile Putrih'in vermek istedigi etkiye evsahipligi yapiyormus. Arjantinli Tomas Saraceno da icinde 10-15 dakika dinlemeye sans bulabildigimiz, eskiden tenis oynarken kisin antrenman yaptigimiz, acik kortlarin etrafini kapatan (bir zamanlar Robert Kolej'de de icinde futbol oynadigimiz ve mekana ismi veren) 'bubble' tarzi kuresel ama 'bubble'dan farkli olarak disaridan iceriyi ve icindeki ust ve alt katmanlarin birbirini gorebildigi yari-mat malzemeden yapilmis "Obersvatory, Air-Port City"i yaratmis. Eger siraya erken gelebilmis olsaymisiz, ust katmandaki seffaf platformun uzerinde ucuyormus hissini veren bolumde asagida oturanlara bakarak eglenebilecekmisiz. Son olarak da Avusturyali grup Gelitin'in 1960'larin brutal mimarisi ile insa edilmis Soutbank Centre'in terasini havuza cevirdigi ve uzerinde fis-fis kayik yaparak gunu batirip geceyi ettigimiz bolum de 2 saatlik sergi gezimizin bitis noktasiydi.
Guzel bir cuma aksami, yorgun, keyifli ve beslenmis 3 bunyeyi farkli noktalara yolladiktan sonra bu sabah internet'te okudugum bir haberle, aslinda Psycho Buildings'teki herhangi bir tasarimin bile saf beseri psikopatligi yansitmakta ne kadar zorlanacagini dusunurken, yazinin basinda belirtilen kanimda kalmis yegane demir birikintileri de dondu!
Son gunlerde yasanan bir hadise psikopatolojik vakalara farkli bir boyut getirmis: Japonya'da adamin biri, sehrin gobegine kamyonu cekip sokaga inmis, onune geleni bicaklayarak 7 kisiyi oldurmus. Adam aciklamasinda "hayattan bezdim, buraya oldurmek icin geldim" demis. Aman siz siz olun hayatinizdaki psikopatlik derecesini dengede muhafaza edin (acildiktan birkac gun sonra da tuketmeye bakin). Binalar biraz psikopat olabilir belki ama asiri psikopat insanlar sizden uzak kalsin diyor, "Psycho Killer" isimli parcayi armagan ederek yazimi noktaliyorum.
Tuesday, June 03, 2008
Finansal mudaheleler
Cok ilginc bir sinir-guvenlik-tehdit unsuru mevz-u bahis Londra'nin finansal merkezi ve hemen dogusundaki mahallelerin kentsel yapilasmasinda.
Bir yandan City of London'da gokdelenler yukselmeye devam eder ve golgeleriyle bile hemen etrafindaki bolgeleri tehdit ederken (ki bu bolgelerden Spitalfields Marketi'nin oldugu bolge "elden gecmistir", daha niceleri elden gecmeyi beklemektedir), bir yandan da City'de calisan insanlar, City'nin genisleyen sinirlarini organik bir bag ile birlikte Whitechapel'in mahallelerine dogru suruklemektedirler. Bu durumda City'nin bulundugu yerin ve City'e olan ulasimin 2 cok onemli unsur olarak ortaya ciktigini goruyoruz. Soyle bir ornekle aciklayalim:
Benzer gokdelenlerin yukseldigi 4. Levent'te, Akbank Kuleleri'nin ya da hatta Kanyon'un arkasinda Gultepe'deki sokaklarda bile, City of London'i cevreleyen Brick Lane veya Spitalfields'de hissedilen soylulastirma 'tehdit'i ve 'korku'sunu hissetmiyorsunuz. Aslinda Gultepe'de baska turlu korkular hissetmek mumkun, ama asil anlatmak istedigim sey, Gultepe civarindaki yapilarin sadece betonarme yukseltiler olarak bulunduklari arazi ve etraflarindaki cok kucuk bir alan uzerinde 'etki'leri olmasi.
City of London, Londra'nin kuruldugu iki tarihi bolgeden biri (digeri, parlamentonun oldugu bolge olan City of Westminster). Londra'nin ticaret merkezi ayni zamanda. Dar sokaklari ile klasik Roma sehir yapilanmasini rahatlikla cagristiran bir his uyandiriyor sehirliler uzerinde. Ayni zamanda genis Londra metro aginin onemli hatlarindan Central, Circle, District, Hammersmith&City, Metropolitan, Northern hatlari bu bolgedeki onemli duraklara ugruyor (Liverpool Street Station, Bank, Moorgate). Dolayisiyla, konut yogunlugu cok dusuk olan bu bolgede gunduz saatlerinde cok yogun bir yaya trafigi oluyor. Etrafta takim elbiseleri ile dolasan bankacilik, finans vb. sektorlerde calisan "beyaz-yakali"lar hemen iki sokak paralellerinde manav isleten Bangladesli "sehirdas"lariyla yakin temas icerisinde bulunuyorlar. Bu ikisinin ortasinda da genc, yeni mezun, sanat/tasarim/moda sektoruyle ugrasan kitleler bu yogun gecirgenlige sahip bolgedeki karisimi tamamliyor.
Diger yanda ise, plazasina arabasiyla gelen patronlar ve cesitli toplu tasima araclarinin cevreyolu'nun musait bir yerine kadar biraktigi 4. Levent, Maslak calisanlari sehir merkezinden cok uzakta islerini icra ediyorlar. Tabii burada 4. Levent Metro duraginin gene de onemli bir rolu oldugunu unutmamak gerek, fakat Istanbul tek bir (hizli, yeralti) metro hattina sahip oldugu ve bu hat da belirli nufuslara hizmet ettigi icin, City'nin metro istasyonlarini spontan veya bilincli olarak farkli nufuslardan bahsetmek de olanaksiz Istanbul orneginde.
Rachel Woodward 1990'larin basinda yazdigi makalesinde Spitalfields'in yeniden yapilanmasina isik tutarken, Spitalfields Marketi'nin yikilmasina karsi cikan grubun, bu bolgede yukselmesi muhtemel ofis binalarina "Berlin Duvari" yakistirmasi yapmasi da bu 'gri, tehdit edici' imgenin orneklenmelerinden biri. Woodward'un makalesinde, "sehir pazarlama"ciliginda gecerli olan karsilikli iki anlatidan bahsedilmekte. Sehir pazarlamicilari Spitalfields bolgesinin yoksul kalmis nufusunu ve cokuntu halindeki fiziksel yapisini on plana cikarip bolgeyi "donusume muhtac" bir yer olarak one sunarken, karsilarindaki grup (Campaign to Save Spitalfields from Developers, CSSD) donusumun sonunda bulunduklari yerden olma tehlikesi ile karsi karsiya olan kesimlerin oraya esas karakterini veren unsur oldugunu one suruyorlardi ('soylulastirma' projelerinin en belirgin ozelliklerinden biri, ve Londra East End'de 1980'lerden beri gerceklesen cogu surecin de dahil oldugu bir tartisma: Old Street, Shoreditch, Whitechapel, ve yavas yavas Bethnal Green).
Maslak - 4. Levent hatti Istanbul'un 'kuresel kent soylemi' icerisinde kendini sekillendirirken Spitalfields'la benzer zamanlarda olusturdugu bir projeydi (bkz. B. Oktem, "Küresel Kent Söyleminin Kentsel Mekani Dönüstürmedeki Rolü"). Londra'nin finansal merkezi, Istanbul'dakinden tarih, yapi ve konum olarak cok farkli olmakla birlikte, Woodward'un makalesinde gecen grilik ve sogukluk nedense benim icin Maslak bolgesine (ve belki daha cok Gultepe civarina) daha yakisan bir betimleme. City'de ise (boyle yazdikca, Istanbul'da dikilen, dandik yabanci-yerli isim sentezi olusumu xCity, yCity isimli yerlerden bahsediyormusum gibi oldu) daha karmasik, gecirgen, belli bir uyum icerisinde ama her daim servis/finans sektorunun acgozlu saldiri tehditleri karsisinda kirilgan, daha mai (laciverte kacan), hafif para yesili bir hissiyat var sanki.
Bir yandan City of London'da gokdelenler yukselmeye devam eder ve golgeleriyle bile hemen etrafindaki bolgeleri tehdit ederken (ki bu bolgelerden Spitalfields Marketi'nin oldugu bolge "elden gecmistir", daha niceleri elden gecmeyi beklemektedir), bir yandan da City'de calisan insanlar, City'nin genisleyen sinirlarini organik bir bag ile birlikte Whitechapel'in mahallelerine dogru suruklemektedirler. Bu durumda City'nin bulundugu yerin ve City'e olan ulasimin 2 cok onemli unsur olarak ortaya ciktigini goruyoruz. Soyle bir ornekle aciklayalim:
Benzer gokdelenlerin yukseldigi 4. Levent'te, Akbank Kuleleri'nin ya da hatta Kanyon'un arkasinda Gultepe'deki sokaklarda bile, City of London'i cevreleyen Brick Lane veya Spitalfields'de hissedilen soylulastirma 'tehdit'i ve 'korku'sunu hissetmiyorsunuz. Aslinda Gultepe'de baska turlu korkular hissetmek mumkun, ama asil anlatmak istedigim sey, Gultepe civarindaki yapilarin sadece betonarme yukseltiler olarak bulunduklari arazi ve etraflarindaki cok kucuk bir alan uzerinde 'etki'leri olmasi.
City of London, Londra'nin kuruldugu iki tarihi bolgeden biri (digeri, parlamentonun oldugu bolge olan City of Westminster). Londra'nin ticaret merkezi ayni zamanda. Dar sokaklari ile klasik Roma sehir yapilanmasini rahatlikla cagristiran bir his uyandiriyor sehirliler uzerinde. Ayni zamanda genis Londra metro aginin onemli hatlarindan Central, Circle, District, Hammersmith&City, Metropolitan, Northern hatlari bu bolgedeki onemli duraklara ugruyor (Liverpool Street Station, Bank, Moorgate). Dolayisiyla, konut yogunlugu cok dusuk olan bu bolgede gunduz saatlerinde cok yogun bir yaya trafigi oluyor. Etrafta takim elbiseleri ile dolasan bankacilik, finans vb. sektorlerde calisan "beyaz-yakali"lar hemen iki sokak paralellerinde manav isleten Bangladesli "sehirdas"lariyla yakin temas icerisinde bulunuyorlar. Bu ikisinin ortasinda da genc, yeni mezun, sanat/tasarim/moda sektoruyle ugrasan kitleler bu yogun gecirgenlige sahip bolgedeki karisimi tamamliyor.
Diger yanda ise, plazasina arabasiyla gelen patronlar ve cesitli toplu tasima araclarinin cevreyolu'nun musait bir yerine kadar biraktigi 4. Levent, Maslak calisanlari sehir merkezinden cok uzakta islerini icra ediyorlar. Tabii burada 4. Levent Metro duraginin gene de onemli bir rolu oldugunu unutmamak gerek, fakat Istanbul tek bir (hizli, yeralti) metro hattina sahip oldugu ve bu hat da belirli nufuslara hizmet ettigi icin, City'nin metro istasyonlarini spontan veya bilincli olarak farkli nufuslardan bahsetmek de olanaksiz Istanbul orneginde.
Rachel Woodward 1990'larin basinda yazdigi makalesinde Spitalfields'in yeniden yapilanmasina isik tutarken, Spitalfields Marketi'nin yikilmasina karsi cikan grubun, bu bolgede yukselmesi muhtemel ofis binalarina "Berlin Duvari" yakistirmasi yapmasi da bu 'gri, tehdit edici' imgenin orneklenmelerinden biri. Woodward'un makalesinde, "sehir pazarlama"ciliginda gecerli olan karsilikli iki anlatidan bahsedilmekte. Sehir pazarlamicilari Spitalfields bolgesinin yoksul kalmis nufusunu ve cokuntu halindeki fiziksel yapisini on plana cikarip bolgeyi "donusume muhtac" bir yer olarak one sunarken, karsilarindaki grup (Campaign to Save Spitalfields from Developers, CSSD) donusumun sonunda bulunduklari yerden olma tehlikesi ile karsi karsiya olan kesimlerin oraya esas karakterini veren unsur oldugunu one suruyorlardi ('soylulastirma' projelerinin en belirgin ozelliklerinden biri, ve Londra East End'de 1980'lerden beri gerceklesen cogu surecin de dahil oldugu bir tartisma: Old Street, Shoreditch, Whitechapel, ve yavas yavas Bethnal Green).
Maslak - 4. Levent hatti Istanbul'un 'kuresel kent soylemi' icerisinde kendini sekillendirirken Spitalfields'la benzer zamanlarda olusturdugu bir projeydi (bkz. B. Oktem, "Küresel Kent Söyleminin Kentsel Mekani Dönüstürmedeki Rolü"). Londra'nin finansal merkezi, Istanbul'dakinden tarih, yapi ve konum olarak cok farkli olmakla birlikte, Woodward'un makalesinde gecen grilik ve sogukluk nedense benim icin Maslak bolgesine (ve belki daha cok Gultepe civarina) daha yakisan bir betimleme. City'de ise (boyle yazdikca, Istanbul'da dikilen, dandik yabanci-yerli isim sentezi olusumu xCity, yCity isimli yerlerden bahsediyormusum gibi oldu) daha karmasik, gecirgen, belli bir uyum icerisinde ama her daim servis/finans sektorunun acgozlu saldiri tehditleri karsisinda kirilgan, daha mai (laciverte kacan), hafif para yesili bir hissiyat var sanki.
Monday, June 02, 2008
min gamle by
Ciktim M3'lerin evinden, sola dondum. Karsidan karsiya gecerken ve kulagima muzigi takarken eski gunlerdeki gibi, karar vermistim sola donmeye. Bu sefer "ayaklarimin goturdugu yere" degil anilarimin ve goturdugu yerlere gitmeye karar verdim. Emprovize degil de, calisilmis bir rota izledim, gene de pazar gecesi spontanliginda. Gunu tembellik yaparak, dondurma yiyerek, kitap okuyarak ve hep beraber M2'in evinde film izleyerek gecirmistik. I. ve L. ile eve donerken bu ufak yuruyusu yapmaya karar verdim, onlar yorgun olduklari icin evde kaldilar.
Once sola dondukten sonra, ilk sagdaki sokaktan iceri girdim. Sehrin en merkezi ama benim hep en son donemlerimde tanimaya basladigim o sokaklardan biri. Hemen ilk bloktan itibaren tekrar sagda dar bir sokak vardi. Kendi icinde kirsal bir cevreyi andiran, turlu cicek kokularinin hakim oldugu agaclarin arasinda, on avlu ve ufak arka bahceleri ile hafif sikisik bir yapida olan sokak. Adini hatirlayamadim, ve karanlik oldugu icin de sokak tabelasini secemedim. Sokagin sonu duz giderseniz Aros'a cikan yokusun basina, tekrar sola donerseniz kanal boyuna cikartiyordu sizi. Kanal dogru yoneldim; dun farkettigim ve bugun kenarinda cilek ve dondurma yedigimiz yeni koprulerden birinin uzerinde durdum bir sure. Ogleden sonra R. ve M2'e demistim ki, "sadece yuzeyde hareket oldugu icin pislik fazla uzaklasmiyor ve kanal surekli camur renginde". Buyuk gel-git'leri olan Thames Nehri'ni dusununce kendi teorimden suphe ettim. "Kanali temizlemeye karar verdiklerinde 500'e yakin bisiklet cikarmislar" icinden demisti M2 de bana. Halic'i temizleyip sov yapan Istanbul Buyuksehir Belediyesi geldi aklima. Bir an icin de, hizli ucaklarin Formula yarisi yaptigi sabah Galata Kulesi'ne beraber cikip kahvalti ettigimiz E. ve B.'yi dusundum.
Suya bakarken muzik durdu. Pazar gecesinin olu sehrini mi dinlesem? diye dusundukten sonra "limana inince kaparim muzigi" dedim kendi kendime. Ucsuz bucaksiz deniz kenarina inmek cazibeli geldi o an. Rådhus'a cikip, tren istasyonunun arkasindan limana inerim diye dusunerek, daha once L. ile gittigimiz galerinin yanindan gecen yokusu tirmanmaya basladim. Caddeyi aydinlatan iki isik kaynagi vardi: Galerinin uzerindeki "HOL" yazisinin beyaz florasan isigi ve yokusun basindaki "Jyske Bank" tabelasi. 3-4 katli buyuk cepheler dogrultusunda uzanan kirmizi tuglali apartmanlarin hafif egimli sokaga hem kutlesel hem de hacimsel bir zenginlik kattigina ancak o gece isiklarinin altinda hukmedebildim. Tepeye cikip Rådhus'a gelmeden soldaki sokaga girmeye karar verdim. Arnavut kaldirimli sokak, pazar gecesi bu saatte sehirde acik barlarin olabilecegi yegane sokaklardan biridir diye dusundum. Taa ilk haftalarda gelmistik bir-iki kez buraya; bir kere de Ç. ve Ç.'nin tanidigi iki kizla gelmistik biraz dansetmek icin. Ç.'nin kampusteki odasinda kalmistim kisa Kuzey yaz gecesinin sabaha kavustugu saatlerden birinde barlari terk ettigimizde. Acik tek barin kapisinda belki de "exchange" ogrencisi olan iki-uc uzun boylu cocuk, bisikletinin basinda zor anlar yasayan, muhtemelen daha o gece tanistiklari belli kiza dogru bir sey soylediler yuksek sesle. Sevmedigim "Magasin" kesisimine indirdi yol beni. K. ve M2 ile bir binanin terasina sizip bira icerken yaptigimiz muhabbet geldi aklima. O terasta merakli ve sicak bir karanlik vardi, bu kesisimde ise tehditkar ve bunalimli bir karanlik. Beyazit'taki yer-altindaki bisikletci carsilarinin oldugu gecitin 3te biri boyutlarinda, yayalarin gecisinin yasak oldugu ve otobus duraklarinin bulundugu Magasin kesisimini pas gecip, ufak pasajlarin birinin icinden alisveris caddesine ciktim.
Otobus duragina geldigimde limana inmek icin tekrar sola donmeye karar verdim, iki-uc kararsiz adimdan sonra. Elinde alisveris torbalari ile bisikletinin basina gelen bir kadin, ani karar degisikligimden oturu tedirgin oldu. Goz temasindan kacinirken 50 m. ileride yolun karsisinda isiklari yanan Europcar'i gordum. Iceride 2 kisi konusuyorlardi. Muhtemelen araba birakmaya gelmislerdi. L. ile gelmistik buraya gunesli bir bahar gunu. Elimde yaklasik 100 adet, nereden buldugumu hatirlamadigim kartvizit vardi, guzellik yarismasi ile ilgili. Araba kiralayip Avrupa'da baska bir sehire birakabilir miyiz? diye sormak icin gelmistik, zaten araba kiralarinin pahali oldugunu gorunce vazgecmistik. Benzin istasyonundan sola dondum gene. Tek bacasi arkamda kalan fabrikanin oldugu sokaktan limana inerken polis karakolunun yanindan gectim. Her ayin 1'inde bisiklet acik artirmasi olurdu polis tarafindan duzenlenen. 1 Nisan'da gelmistim ben de bir keresinde. "Burada olmuyor, Viby'de oluyor" demislerdi, benim yasadigim o uzak yerde yani. Bosuna gelmistim oraya ve saka degildi bile bu. Sonraki 4 ay boyunca baskalarindan odunc aldigim bisikletler icin ise hic masrafa girmemistim. Kiz bisikletlerim olmustu ama olsundu. Karakolun karsisindaki muzik mekani Train'i pazar sabahlari 4 saatligine temizleyerek kirasini cikaran F. ise bisikletine cok yatirim yapmisti. Bense pizza dagiticiligi yapip kirayi cikariyor, uzerine artan paramla ufak, ucuz seyahatlar yapabiliyordum.
Limandaki "Studenterhuset"in etrafinda yudum. Bir haftasonu "azinlik toplumlari" ile ilgili bir festival icin gelmistik S. ile birlikte. Ç. ile birlikte calistigim Spot Festivali'nin kapanisindan sonraki partide burada olmustu. Kapanis konserine gittigim Ispanyol kizi epeydir goruyor, ama bir turlu konusma sansi bulamiyordum. Konserden sonra "partiye gidelim" demis, bir arkadasi sayesinde aldigi ve konserleri bedavaya izledigi "press karti" ile iceriye girebilmis, bense kapida kalmistim. "Gelip seni alcam" demesine ragmen gelmemis, yarim saat orada bekleyen zavalli halime aciyan adam sayesinde iceriye girmistim "bir bakip cikmak" icin. Tanidik kimseyi goremeyince kos kos eve donmustum. Yol boyunca bisikletimin uzerined kufrediyor, yuksek sesle muzik dinliyor, tukuruyor, otobus duraklarina tekme atiyor ve ara sira bagirarak agliyordum. Sinirlerimin cok bozuldugu yazin ilk haftalariydi. Kizin adini da hic bir zaman ogrenmemistim zaten. Muzigim durdu. Limanda demirlemis buyuk bir geminin mavi/mor isiklarinin yansidigi berrak deniz suyunu camlarindan takip edebildigim guzel bina, Stunderhuset, o geceki gunahlarinda cok uzka gibiydi bu sefer.
R. ile otostop cekip Kopenhag'a gittigimiz gun onune bisiklet biraktigim Mason Locasi binasinin yanindaki sokaktan yukari ciktim. Katedral Meydani'na geldigimde tekrar sola dondum. Bir iki tane daha barin acik olacagini dogru tahmin ettigim sokagi yurudum. Bu barlardan biri epey bitik bir halde, 3-5 musteriye servis yapiyordu. Factotum'u ve Øst for Paradis'i hatirladim, Bukowski uzerine dusundum kisa bir sure. Bitik bir bar icin fazla iyi aydinlatilmisti icerisi. Yolun sonunda biraz once gordugum benzin istasyonunun etrafindan 180 derece donus yapip kanal'in denize kavustugu yere vardim. Kanal boyunu cikarken annemlerin telefonda "bizi goturdugun yere git" dedigi kafe'ye baktim hafif ileride. Oraya varmadan bir iki ara sokak oncesinden saga donerek tekrar Katedral Meydani'na yoneldim. S. ile telefon hatlarimizi aldigimiz Telia magazasini ve gene S. ile birlikte bir gun kapisina gittigimiz, sonra da yanlis hatirlamiyorsam iceride sira beklerken maruz kaldigimiz muameleden sikayet edip (ki bu az yaptigim bir seydir) yemek yemeden dondugumuz Pizza Hut'i da gecerek tekrar Nørre Alle'ye girdim.
Genelde "iyi bir yuruyus"un ozelliklerinden biri olan "ayni sokaktan geri yurumeyerek basladiign yere donme" prensibimi uygulayabilmistim cok fazla bile dusunup kurgulamadan. Belki de sehir cok iyi planlanmisti bu acidan. Ya da ben bu -aslinda cok ozledigime bu haftasonu karar verdigim- yeri cok iyi biliyordum. Kapyi actim, iceri girdim, L.'nin anahtarlarini salona biraktim, I.'nin odunc verdigi parayi kendisine geri verdim, mutfaga cay koymaya giderken sunu dusundum:
"Tekrar eve donmus olmak cok guzel!"
Århus, 02.06.2008, 01:50
Once sola dondukten sonra, ilk sagdaki sokaktan iceri girdim. Sehrin en merkezi ama benim hep en son donemlerimde tanimaya basladigim o sokaklardan biri. Hemen ilk bloktan itibaren tekrar sagda dar bir sokak vardi. Kendi icinde kirsal bir cevreyi andiran, turlu cicek kokularinin hakim oldugu agaclarin arasinda, on avlu ve ufak arka bahceleri ile hafif sikisik bir yapida olan sokak. Adini hatirlayamadim, ve karanlik oldugu icin de sokak tabelasini secemedim. Sokagin sonu duz giderseniz Aros'a cikan yokusun basina, tekrar sola donerseniz kanal boyuna cikartiyordu sizi. Kanal dogru yoneldim; dun farkettigim ve bugun kenarinda cilek ve dondurma yedigimiz yeni koprulerden birinin uzerinde durdum bir sure. Ogleden sonra R. ve M2'e demistim ki, "sadece yuzeyde hareket oldugu icin pislik fazla uzaklasmiyor ve kanal surekli camur renginde". Buyuk gel-git'leri olan Thames Nehri'ni dusununce kendi teorimden suphe ettim. "Kanali temizlemeye karar verdiklerinde 500'e yakin bisiklet cikarmislar" icinden demisti M2 de bana. Halic'i temizleyip sov yapan Istanbul Buyuksehir Belediyesi geldi aklima. Bir an icin de, hizli ucaklarin Formula yarisi yaptigi sabah Galata Kulesi'ne beraber cikip kahvalti ettigimiz E. ve B.'yi dusundum.
Suya bakarken muzik durdu. Pazar gecesinin olu sehrini mi dinlesem? diye dusundukten sonra "limana inince kaparim muzigi" dedim kendi kendime. Ucsuz bucaksiz deniz kenarina inmek cazibeli geldi o an. Rådhus'a cikip, tren istasyonunun arkasindan limana inerim diye dusunerek, daha once L. ile gittigimiz galerinin yanindan gecen yokusu tirmanmaya basladim. Caddeyi aydinlatan iki isik kaynagi vardi: Galerinin uzerindeki "HOL" yazisinin beyaz florasan isigi ve yokusun basindaki "Jyske Bank" tabelasi. 3-4 katli buyuk cepheler dogrultusunda uzanan kirmizi tuglali apartmanlarin hafif egimli sokaga hem kutlesel hem de hacimsel bir zenginlik kattigina ancak o gece isiklarinin altinda hukmedebildim. Tepeye cikip Rådhus'a gelmeden soldaki sokaga girmeye karar verdim. Arnavut kaldirimli sokak, pazar gecesi bu saatte sehirde acik barlarin olabilecegi yegane sokaklardan biridir diye dusundum. Taa ilk haftalarda gelmistik bir-iki kez buraya; bir kere de Ç. ve Ç.'nin tanidigi iki kizla gelmistik biraz dansetmek icin. Ç.'nin kampusteki odasinda kalmistim kisa Kuzey yaz gecesinin sabaha kavustugu saatlerden birinde barlari terk ettigimizde. Acik tek barin kapisinda belki de "exchange" ogrencisi olan iki-uc uzun boylu cocuk, bisikletinin basinda zor anlar yasayan, muhtemelen daha o gece tanistiklari belli kiza dogru bir sey soylediler yuksek sesle. Sevmedigim "Magasin" kesisimine indirdi yol beni. K. ve M2 ile bir binanin terasina sizip bira icerken yaptigimiz muhabbet geldi aklima. O terasta merakli ve sicak bir karanlik vardi, bu kesisimde ise tehditkar ve bunalimli bir karanlik. Beyazit'taki yer-altindaki bisikletci carsilarinin oldugu gecitin 3te biri boyutlarinda, yayalarin gecisinin yasak oldugu ve otobus duraklarinin bulundugu Magasin kesisimini pas gecip, ufak pasajlarin birinin icinden alisveris caddesine ciktim.
Otobus duragina geldigimde limana inmek icin tekrar sola donmeye karar verdim, iki-uc kararsiz adimdan sonra. Elinde alisveris torbalari ile bisikletinin basina gelen bir kadin, ani karar degisikligimden oturu tedirgin oldu. Goz temasindan kacinirken 50 m. ileride yolun karsisinda isiklari yanan Europcar'i gordum. Iceride 2 kisi konusuyorlardi. Muhtemelen araba birakmaya gelmislerdi. L. ile gelmistik buraya gunesli bir bahar gunu. Elimde yaklasik 100 adet, nereden buldugumu hatirlamadigim kartvizit vardi, guzellik yarismasi ile ilgili. Araba kiralayip Avrupa'da baska bir sehire birakabilir miyiz? diye sormak icin gelmistik, zaten araba kiralarinin pahali oldugunu gorunce vazgecmistik. Benzin istasyonundan sola dondum gene. Tek bacasi arkamda kalan fabrikanin oldugu sokaktan limana inerken polis karakolunun yanindan gectim. Her ayin 1'inde bisiklet acik artirmasi olurdu polis tarafindan duzenlenen. 1 Nisan'da gelmistim ben de bir keresinde. "Burada olmuyor, Viby'de oluyor" demislerdi, benim yasadigim o uzak yerde yani. Bosuna gelmistim oraya ve saka degildi bile bu. Sonraki 4 ay boyunca baskalarindan odunc aldigim bisikletler icin ise hic masrafa girmemistim. Kiz bisikletlerim olmustu ama olsundu. Karakolun karsisindaki muzik mekani Train'i pazar sabahlari 4 saatligine temizleyerek kirasini cikaran F. ise bisikletine cok yatirim yapmisti. Bense pizza dagiticiligi yapip kirayi cikariyor, uzerine artan paramla ufak, ucuz seyahatlar yapabiliyordum.
Limandaki "Studenterhuset"in etrafinda yudum. Bir haftasonu "azinlik toplumlari" ile ilgili bir festival icin gelmistik S. ile birlikte. Ç. ile birlikte calistigim Spot Festivali'nin kapanisindan sonraki partide burada olmustu. Kapanis konserine gittigim Ispanyol kizi epeydir goruyor, ama bir turlu konusma sansi bulamiyordum. Konserden sonra "partiye gidelim" demis, bir arkadasi sayesinde aldigi ve konserleri bedavaya izledigi "press karti" ile iceriye girebilmis, bense kapida kalmistim. "Gelip seni alcam" demesine ragmen gelmemis, yarim saat orada bekleyen zavalli halime aciyan adam sayesinde iceriye girmistim "bir bakip cikmak" icin. Tanidik kimseyi goremeyince kos kos eve donmustum. Yol boyunca bisikletimin uzerined kufrediyor, yuksek sesle muzik dinliyor, tukuruyor, otobus duraklarina tekme atiyor ve ara sira bagirarak agliyordum. Sinirlerimin cok bozuldugu yazin ilk haftalariydi. Kizin adini da hic bir zaman ogrenmemistim zaten. Muzigim durdu. Limanda demirlemis buyuk bir geminin mavi/mor isiklarinin yansidigi berrak deniz suyunu camlarindan takip edebildigim guzel bina, Stunderhuset, o geceki gunahlarinda cok uzka gibiydi bu sefer.
R. ile otostop cekip Kopenhag'a gittigimiz gun onune bisiklet biraktigim Mason Locasi binasinin yanindaki sokaktan yukari ciktim. Katedral Meydani'na geldigimde tekrar sola dondum. Bir iki tane daha barin acik olacagini dogru tahmin ettigim sokagi yurudum. Bu barlardan biri epey bitik bir halde, 3-5 musteriye servis yapiyordu. Factotum'u ve Øst for Paradis'i hatirladim, Bukowski uzerine dusundum kisa bir sure. Bitik bir bar icin fazla iyi aydinlatilmisti icerisi. Yolun sonunda biraz once gordugum benzin istasyonunun etrafindan 180 derece donus yapip kanal'in denize kavustugu yere vardim. Kanal boyunu cikarken annemlerin telefonda "bizi goturdugun yere git" dedigi kafe'ye baktim hafif ileride. Oraya varmadan bir iki ara sokak oncesinden saga donerek tekrar Katedral Meydani'na yoneldim. S. ile telefon hatlarimizi aldigimiz Telia magazasini ve gene S. ile birlikte bir gun kapisina gittigimiz, sonra da yanlis hatirlamiyorsam iceride sira beklerken maruz kaldigimiz muameleden sikayet edip (ki bu az yaptigim bir seydir) yemek yemeden dondugumuz Pizza Hut'i da gecerek tekrar Nørre Alle'ye girdim.
Genelde "iyi bir yuruyus"un ozelliklerinden biri olan "ayni sokaktan geri yurumeyerek basladiign yere donme" prensibimi uygulayabilmistim cok fazla bile dusunup kurgulamadan. Belki de sehir cok iyi planlanmisti bu acidan. Ya da ben bu -aslinda cok ozledigime bu haftasonu karar verdigim- yeri cok iyi biliyordum. Kapyi actim, iceri girdim, L.'nin anahtarlarini salona biraktim, I.'nin odunc verdigi parayi kendisine geri verdim, mutfaga cay koymaya giderken sunu dusundum:
"Tekrar eve donmus olmak cok guzel!"
Århus, 02.06.2008, 01:50
Subscribe to:
Posts (Atom)